Analemma – krzywa w kształcie ósemki, która umieszczona na tarczy zegara słonecznego pozwala bezpośrednio odczytać czas słoneczny średni.
Archiprezbiter – proboszcz Bazyliki Mariackiej.
Bajrowanie, bajerowanie – dzwonienie nieruchomym dzwonem przez uderzanie rozkołysanym sercem w klosz.
Bijak – część młota lub serca bezpośrednio uderzająca w klosz gongu lub dzwonu.
Czapa – część górna dzwonu między koroną i szyją.
Czas – nieprzerwane trwanie; ciąg następujących po sobie chwil; sposób egzystowania materii; czwarty wymiar czasoprzestrzeni; możliwość rozgraniczania teraźniejszości, przeszłości i przyszłości (nie ma jednoznacznej, trafnej definicji czasu).
Czas słoneczny prawdziwy – czas wskazywany przez zegary słoneczne, znamienny tym, że jest aktualny tylko dla danego miejsca (południka) i że doby słoneczne prawdziwe nie są ściśle jednakowe między sobą.
Czas słoneczny średni – czas umowny znamienny tym, że doby słoneczne średnie są ściśle jednakowe między sobą.
Czas strefowy – czas wynikający z podziału Ziemi na 24 strefy jednogodzinne co 15° długości geograficznej ( w kierunku wschodnim). Strefa zerowa odpowiada południkowi 0°, przebiegającemu przez Greenwich (Londyn).
Dzwon – instrument muzyczny, perkusyjny o określonej wysokości dźwięku; urządzenie techniczne w postaci potrójnego wahadła; przedmiot liturgiczny używany w obrzędach religijnych.
Dynamika dźwięku – siła brzmienia.
Dźwięk – zjawisko głosowe wywołane przez falę akustyczną. Jest współbrzmieniem wielu tonów składowych. Jego cechami są: wysokość, głośność, barwa i czas trwania.
Fara – kościół parafialny.
Fronton – przód budowli.
Globus – obrotowy wzorzec sfery niebieskiej, kula.
Gmerk – średniowieczny znak rzemieślnika, znak osobisty mieszczanina.
Gnomon – wskazówka zegara słonecznego, w postaci pionowego słupka lub kolumny zakończonej szpicem.
Gong, cymbał – dzwon zegarowy służący do wybijania godzin lub kwadransów.
Górowanie – najwyższe położenie słońca nad poziomem danego miejsca.
Hejnał – modlitwa, sygnał lub pieśń wygrywana na trąbce.
Hełm – ozdobny dach wieży.
Herb – znak rodowy szlachcica, godło państwa lub miasta.
Hipoteza – przypuszczenie tłumaczące pewne zaistniałe fakty.
Huśtawka – pozioma belka lub belki biegnące od jarzma dzwonu, na końcach których zamocowane są liny, za które pociągają dzwonnicy.
Inskrypcja – napis wykonany w materiale twardym, np. na dzwonach odlewanych z brązu.
Jarzmo – pozioma belka nośna, na której zawieszony jest dzwon, obrotowo lub nieruchomo zamocowana do konstrukcji wsporczej dzwonnicy.
Konsekracja – uroczyste poświęcenie.
Konstrukcja wsporcza – zbiór elementów nośnych w formie sztywnej konstrukcji drewnianej lub metalowej, na której zawieszone są dzwony.
Korona – górna część dzwonu, za którą mocuje się dzwon do jarzma.
Krucyfiks – krzyż z wizerunkiem Chrystusa.
Latarnia – nadbudówka dachu z otworami.
Legenda – opowieść historyczna o charakterze niezwykłym, nieznajdująca potwierdzeń w dokumentach.
Liturgia – zbiór obrzędów religijnych w Kościele.
Ludwisarz – rzemieślnik odlewający dzwony, działa i inne przedmioty z brązu.
Majuskuła – pismo wykonane dużymi literami alfabetu.
Medalion – płaskorzeźba okrągła lub owalna.
Minuskuła – pismo wykonane małymi literami alfabetu.
Odkupienie – zapewnienie zbawienia dla wszystkich przez mękę, śmierć i zmartwychwstanie Jezusa.
Oktagon – ośmioboczny fragment budowli.
Oprzyrządowanie, armatura – zespół elementów będących wyposażeniem dzwonu niezbędnym do dzwonienia.
Ornament – element zdobniczy w postaci pasa, złożony z powtarzających się części składowych: roślinnych, geometrycznych, figuralnych.
Plakieta – płytka z płaskorzeźbą, z reguły prostokątna.
Polos, Polus – biegun, wskazówka zegara słonecznego ustawiona równolegle do osi Ziemi.
Półzegarze – zegar mały – zegar z tarczą 12-godzinną.
Rozdzielnik – znaczek w postaci figurki umieszczony między wyrazami tekstu.
Relief – płaskorzeźba.
Równanie czasu – różnica między czasem słonecznym prawdziwym wskazywanym przez zegary słoneczne i czasem słonecznym średnim wskazywanym na przykład przez zegary mechaniczne (dla danego południka).
Serce – rodzaj stalowej pałki zawieszonej wewnątrz dzwonu, która wprawiona w ruch wahadłowy uderza w klosz, wywołując dźwięk dzwonu.
Silnik liniowy – elektryczny napęd mogący poruszać się po linii prostej.
Studium Generale – studium powszechne, czyli uniwersytet. Później zwany Akademią Krakowską, a obecnie Uniwersytetem Jagiellońskim.
Titulus – napis, tytuł.
Ton – zjawisko akustyczne wywołane przez drgania proste. Jest częścią składową dźwięku.
Ton uderzeniowy – wrażenie słuchowe, które tworzy się w momencie uderzenia serca w klosz. Pierwsze odczucie wysokości dźwięku (częstotliwości drgań), określające tonację dzwonu.
Tradycja – informacje lub poglądy przekazywane kolejnym pokoleniom i utrwalające się w świadomości ogółu.
Trąba, trąbka – instrument dęty blaszany bezstroikowy.
Uncjała – stare średniowieczne pismo wyróżniające się okrągłymi liniami liter.
Wieniec, krysa, pierścień odsercowy – dolna najgrubsza część dzwonu, w którą uderza kula serca.
Wotum – przedmiot przekazany jako ofiara.
Wulgata – łaciński przekład Biblii dokonany przez świętego Hieronima w IV wieku.
Wyszynk – sprzedaż alkoholu.
Zadęcie – wprowadzenie do ustnika trąby sprężonego powietrza z płuc, co powoduje wydobycie dźwięku z instrumentu.
Zegar pełny, cały, wielki – zegar z tarczą 24-godzinną.
Zębnik – koło zębate o bardzo małej ilości zębów.
Zwornik – zwieńczenie łuku lub sklepienia w architekturze.

Źródło: Andrzej Bochniak, Dzwony Kościoła Mariackiego w Krakowie. Narzędzia komunikacji wiary. Opowieść historyczna z informacjami technicznymi i opisem liturgii dzwonów