Ludwisarstwo od zawsze było rzemiosłem artystycznym, wymagającym nie tylko wiedzy technicznej, ale również zdolności twórczej. Kolebką europejskiego ludwisarstwa była Kampania ze względu na dużą ilość miedzi, która występowała w okolicach miasta Noli. Miedź ze względu na swoje właściwości topnienia powszechnie uznawana jest za najlepszy materiał odlewniczy. Ponadto złoża gliny, znajdujące się w Kampanii posiadały dobre właściwości do wykonywania form odlewniczych.

Technikę odlewania dzwonów w Europie jako pierwsi opanowali mnisi benedyktyńscy. Zakonnik benedyktyński brat Teofil Prezbiter (1070-1125) w północnych Niemczech napisał około 1100 roku po łacinie Schedula Diversarum atrium (Zbiór przepisów o sztukach rozmaitych), w którym zawarł zasady rzemiosła artystycznego. Dzieło to znane jest też pod tytułem De diversis artibus. Najstarsze kopie rękopisów zachowały się w Austriackiej Bibliotece Narodowej w Wiedniu oraz w Bibliotece Księcia Augusta w Wolfenbüttel koło Brunszwiku. Jeden z rozdziałów tej książki De campanis fudendis opisuje technikę wytwarzania dzwonów: „Na stożkowy rdzeń wykonany z cegieł nakłada się warstwę gliny, którą pokryć należy łojem zmieszanym ze sproszkowanym węglem drzewnym. W warstwie tej wycina się napisy i ornamenty. Na powstały w ten sposób model nakłada się kilka warstw gliny. Całość zabezpieczoną obręczami umieszcza się w dole wykopanym przed piecem odlewniczym. Po wysuszeniu i wytopieniu łoju forma była gotowa do przyjęcia roztopionego metalu”.

Opisany przez brata Teofila sposób przygotowywania formy z woskowego modelu oparty był na stosowanej w owym czasie odlewniczej metodzie wosku traconego. Do kształtowania formy dzwonu, stanowiącego figurę obrotową, stosowano już wzornik na ramieniu cyrkla.

W XI i XII wieku odlewnictwem zajmowali się zakonnicy w klasztorach, którzy wówczas rozwijali wszelkie rzemiosła. Od XIII wieku, wraz z rozkwitem miast, pojawiają się świeckie cechy rzemieślnicze, które poznawszy technikę odlewania, wykonują naczynia i przedmioty z metalu, głównie z mosiądzu i cyny. W okresie swego rozkwitu w XV i XVI wieku ludwisarstwo staje się rzemiosłem wybitnie artystycznym. Lufy armatnie i dzwony bywają wytwornie ornamentowane i zdobione płaskorzeźbami, co powoduje, że zapisują się w dziejach sztuki.

Ludwisarstwo już u swych podstaw było rzemiosłem rodzinnym i przechodziło z pokolenia na pokolenie. Ludwisarze zajmowali się nie tylko dzwonami, ale wykonywali również odlewane lufy armatnie, płyty nagrobne, chrzcielnice, świeczniki, moździerze, kraty i różne przedmioty domowego użytku. W średniowieczu najznakomitsi mistrzowie wywodzili się z Niemiec i Francji. Do Polski w tym czasie najwięcej ludwisarzy przybywało z okolic Norymbergi.

Oprócz stałych warsztatów ludwisarskich istniała grupa ludwisarzy wędrownych, przemieszczająca się od kościoła do kościoła zależnie od zapotrzebowania. Wędrowni dzwonoleje wykonywali zamówienia na miejscu, w pobliżu kościoła, co ułatwiało transport gotowego wyrobu. W dogodnym miejscu, obok kościoła wykopywali w ziemi jamę odlewniczą, w której budowali formę. Po wysuszeniu zalewali formę roztopionym spiżem. Do topienia metalu budowali nad jamą odlewniczą prymitywne piece hutnicze. Odlewali głównie dzwony ze stopu miedzi i cyny. Dzisiejsi ludwisarze zajmują się wyłącznie wykonywaniem dzwonów i stosują najnowsze metody odlewania oraz obróbki. Pomimo stosowania nowoczesnych technik warsztaty ludwisarskie nadal mają charakter historyczny. Patronami ludwisarzy są św. Barbara, św. Antoni Pustelnik i św. Teodor Biskup.

W ostatnich wiekach najbardziej znaną ludwisarnią w północnej Europie była niemiecka odlewnia dzwonów w Apoldzie, położona nad rzeką Ilm, 15 km od Weimaru. Pierwszy warsztat odlewniczy w Apoldzie uruchomił Johann Christoph Rose w 1722 roku. Od początku ludwisarnia specjalizowała się w wykonywaniu dużych dzwonów. W 1750 odlewnię dzwonów przejął Johann Georg Ulrich, a nastepnie prowadzili ją kolejni spadkobiercy. W 1878 roku współwłaścicielem stał się Franz Schilling. W 1923 roku odlano w Apoldzie jeden z największych dzwonów na świecie – St. Peterglocke dla katedry w Kolonii. W 1952 roku spadkobiercy rodziny Schillingów utworzyli w ludwisarni Muzeum Dzwonów (Glockenmuseum). Obecnie ludwisarnia jest nieczynna. W Apoldzie odbywa się Międzynarodowy Festiwal Dzwonów (Apoldaer Weltglockengeläut), gdzie prezentuje się dzwony, carillony i inne wyroby ludwisarskie.

Ludwisarnia Glockengießerei Rudolf Perner w Passau

Rodzina Pernerów pochodzi z okolic Bolzano w północnych Włoszech. W 1701 roku Johann Perner założył odlewnię dzwonów w Czechach, w Pilźnie, gdzie dla kościołów tamtejszej diecezji odlał dużo dzwonów. Po śmierci założyciela w 1741 roku odlewnię przejął Johann Josef Perner, który prowadził zakład do swojej śmierci w 1768 roku. Kontynuatorem tradycji odlewniczej był jego syn Josef Perner (1747–1804), który przeniósł się w 1760 roku do Czeskich Budziejowic, gdzie założył swoją odlewnię. Z kolei jego brat Matthias Perner przeniósł się do Eichstätt w Bawarii, gdzie odlewał armaty i różne wyroby użytkowe.

W Czeskich Budziejowicach odlano wiele dużych dzwonów dla kościołów i bazylik w Czechach oraz Austrii na zamówienie cesarskiej rodziny Habsburgów. Poza dzwonami odlewano również rury, cymbały i inne wyroby kowalskie. Odlewnia dzwonów w Pilźnie zaprzestała działalności w 1904 roku po śmierć Roberta Pernera. Odlewnię w Czeskich Budziejowicach po śmierci ojca w 1928 roku objął Rudolf Perner II (1899–1982), który w 1946 roku po wypędzeniu z Czechosłowacji przeniósł się do Passau. Po wybudowaniu pieca w 1947 roku uruchomił w Passau nową odlewnię. Znany był z odlewania dzwonów, których ton brzmiał zgodnie z założeniem, więc ludwisarnia cieszyła się dużym uznaniem. Otrzymywał wiele wyróżnień i nagród. Po śmierci ojca odlewnię przejął syn Rudolf Perner III (1929–1973). Obecnie odlewnią kieruje Rudolf Perner IV urodzony w 1969 roku. W 2013 roku ludwisarnia wstrzymała działalność odlewniczą z uwagi na duże koszty pracownicze.

Ludwisarnia Grassmayr Glockengießerei w Innsbrucku

Odlewnię dzwonów Grassmayr Glockengießerei w Innsbrucku założył Bartlmä Grassmayr w 1599 roku. Pierwszy warsztat ludwisarski utworzył na podwórzu swego ojca w okolicy Oetz. Po śmierci założyciela kontynuatorami jego dzieła byli syn Johann (1601–1683) oraz jego wuj Jacob Veit Grassmayr, którzy jako wędrowni ludwisarze podtrzymywali rodzinną tradycję produkcji dzwonów. W 1836 roku ludwisarnia została przeniesiona do Wilten, dzielnicy Innsbrucka. Firma działa do dziś i prowadzi również muzeum dzwonów i ludwisarstwa.

Ludwisarnia Royal Eijsbouts (Koninklijke Eijsbouts) w Asten (Holandia)

Ludwisarnię założył w 1872 roku Bonaventura Eijsbouts. Warsztat wykonywał również zegary wieżowe. W 1893 roku Johan Eijsbouts, syn założyciela, rozszerzył zakres usług o mechanizmy napędowe dzwonów. W 1947 roku jego najstarszy syn, Tuur Eijsbouts, uruchomił własną odlewnię dzwonów. W 2006 roku w ludwisarni Eijsboutsów odlano największy ruchomy dzwon na świecie – wspomniany wcześniej Gotenba Bell.

Źródło: Stefan Gierlotka, DZWONY historia technika ich wykonywania i napędy